As daardie spiertjie in jou held se wang te dikwels spring… Augustus 22, 2012

Elke skrywer het sekere fisiese aanduidings van emosie wat sy/hy geneig is om oor en oor te gebruik. Hoewel sulke gewoontetjies kan help met karakterbou, klink dit maklik holrug gery. Dit kan selfs jou lesers ‘n pyn gee. (As jy my nie glo nie, lees gerus die Fifty Shades trilogie: “Don’t bite your lip, Miss Steele.”)

Maar hoe hou jy jou uitdrukkings vars? Hoe vermy jy clichés soos daardie spiertjie wat in die held se wang spring sodra hy hom vererg (ek moet ‘n persoonlike swakheid vir daardie spiertjie erken, dis van jongs af vir my baie sexy!).

Natuurlik word enige skrywer wat haar sout werd is, ‘n student van mense. Jy luister hul gesprekke af (‘n onderwerp vir ‘n ander post!) en jy hou hulle onbeskaamd dop in die mall. Maar mense is ongelukkig geneig om hul mees intense emosies agter toe deure te beleef. Baie lastig vir ‘n skrywer!

Flieks en DVDs los deels hierdie probleem op, want intense emosies is juis die stuff waarvan box office hits gemaak word. Ek het al sover gegaan om my gunsteling DVDs met ‘n notaboek in die hand te kyk. Natuurlik moet jy akteurs dophou wat actually kan toneelspeel, anders help dit nie veel nie.

Maar ek het onlangs ‘n kortpad ontdek – ‘n handige gids wat ek oral kan saamdra: The Emotion Thesaurus. En glo my, ek het al waarde vir my $4-99 gekry! Die twee wonderlike skrywers, Angela Ackerman en Becca Puglisi, het ‘n lys van moontlike emosies gemaak. Elke emosie het ‘n lys van fisiese tekens, innerlike sensasies, intellektuele reaksies sowel as tekens van die onderdrukking van hierdie emosie. Byvoorbeeld vir die emosie anger is ‘n moontlike fisiese teken ‘n rooi gesig, ‘n moontlike innerlike sensasie (you guessed it…) ‘n gekners van tande (wat natuurlik tot die sexy spiertjie in die wang lei), ‘n intellektuele reaksie fantasizing violence en tekens van die onderdrukking van woede is ‘n carefully controlled tone. Handig, of hoe?

Heerlike pasella vir romanse-skrywers Februarie 17, 2012

Ek het vanoggend afgekom op hierdie oulike Kindle-boek – heeltemal gratis! Dis geskryf deur Mills & Boon se editors vir voornemende skrywers. Hoewel dit spesiaal geskryf is vir hul reekse, is die beginsels steeds handig vir Afrikaanse romanse-skrywers. Ek het dit vreeslik geniet, hoop jy laai vir jou ook een af! Kry joune hier: http://www.amazon.com/Secrets-Uncovered-editors-authors-ebook/dp/B005OEATSA/ref=sr_1_1?s=digital-text&ie=UTF8&qid=1329489841&sr=1-1

Wenke vir Inspirasie Februarie 16, 2012

My seun met Balto en Cindy

Wat doen jy wanneer jy inspirasie nodig het? Asseblief, moenie preek nie! Ek weet skrywers is nie veronderstel om te wag vir inspirasie nie. Ek weet skryf is een persent inspirasie en nege-en-negentig persent perspirasie. Dat mens elke dag moet skryf, of jy nou lus voel daarvoor of nie. Dat jy nooit êrens gaan kom as jy sit en wag vir inspirasie nie. Ek weet selfs dat die lesers op die ou end waarskynlik nie kan onderskei tussen die dele in die boek waar jy vol inspirasie was en die dele waar jy vir ure na die skerm sit en staar het nie. Probeer dit bietjie: lees jou manuskrip na die tyd deur en kyk of jy kan onthou waar jou vingers oor die sleutels gevlieg en waar jy dit oorweeg het om nooit weer iets anders as tjeks en kruidenierslysies te skryf nie. Gewoonlik moet mens maar skryf, of jy nou geïnspireerd voel of nie.
Maar wens jy nie partykeer mens kon inspirasie in ‘n botteltjie koop nie? Amper soos homeopatiese druppeltjies wat jy op jou tong gooi. Niks farmaseuties nie – niks onnatuurliks nie – net ‘n ultra-klein dosis wat eintlik jou liggaam se eie inherente inspirasie stimuleer. Sou ons nie ‘n fortuin met so ‘n middel kon maak nie?
Hier is ‘n paar dinge wat vir my werk wanneer my muse PMS het:
• Gaan sien ‘n kunsfliek, iets met stunning fotografie. Voer vir jou brein ongewone beelde. Dikwels spark dit net iets in jou suwwe verstand.
• Blaai deur tydskrifte en maak ‘n collage omtrent jou projek. Begin deur AL die images uit te skeur wat vir jou die atmosfeer van jou storie verpersoonlik. Kies ‘n groterige beeld as agtergrond. Knip nou die res van die prente wat met jou praat uit, en plak hulle op die agtergrond om ‘n nuwe beeld te skep. Die beeld moet ‘n storie vertel. Freewrite dan vir so tien minute oor die storie. Ou National Geographics maak fantastiese collages. Dit voel soos heiligskennis om uit hulle te knip, maar tweedehandse boekwinkels hou dikwels spotgoedkoop ou kopieë aan.
• Freewrite met jou non-dominante hand oor jou storie. Soms sal ek ‘n onderhoud voer met een van my karakters. Ek skryf ‘n vraag met my dominante hand (in een kleur pen) en laat my karakter met my non-dominante hand antwoord in ‘n ander kleur. Klink skisofrenies, ek weet, maar vir my het dit regtig al wondere verrig. Volgens James Frey is skrywersblok dikwels te wyte aan ‘n onvoldoende kennis van ons karakters. Hierdie tegniek is daarop gemik om hulle beter te leer ken, en om ‘n ander deel van die brein te gebruik.
• Gaan stap – verkieslik met ‘n hond. My seun se Husky, Balto, was in ‘n vorige lewe ‘n personal trainer (wat natuurlik verklaar waarom hy in ‘n laer inkarnasie moes terugkom!). Hy trek mens teen so ‘n pas agter hom aan, dat jy nie anders kan as om deur die pyn-barrier te breek en ‘n endorfien-rush te kry nie. Na ‘n halfuur saam met hom is ek maar net te bly om weer voor my rekenaar te mag gaan stilsit. En ek’s natuurlik so natgesweet dat ek eers moet stort – ‘n aktiwiteit wat om die een of ander onverklaarbare rede ook my kreatiwiteit stimuleer. My kinders is heeltemal gewoond daaraan om my kaal en druipnat na my rekenaar te sien storm. Hopelik sal daardie topverkoper wat ek eendag nog gaan skryf, vir die terapie betaal.
• Knip ‘n uiltjie. Mens se brein is ongelooflik kreatief in daardie limbo-area tussen slaap en wakker. Maak net seker dat jy jou idees gou-gou neerskryf voor jy verder dut. Ek vergeet myne gewoonlik!
• Gaan loop in ‘n boekwinkel rond. Herinner jouself daaraan dat al die boeke wat nou op die rakke staan, geskryf is deur mense wat soos jy gevoel het. Kyk sommer waar op die rak jou boek sal staan, en visualiseer hom daar.
• Lees – veral iets uit ‘n ander genre. My romanses het al wonderlike inspirasie-inspuitings gekry uit tydskrifte en selfs horror-boeke (moenie vra nie…)
• Skryf aan iets heeltemal anders as jou boek. Stel ‘n timer vir tien minute. Gryp ‘n vinnige pen en ‘n goedkoop oefeningboek. Hou jou hand aan die beweeg – moenie ophou nie. As jy nie weet wat om te skryf nie, skryf “ek weet nie wat om te skryf nie”. Probeer soveel sensoriese detail as moontlik gebruik: wat jy gehoor, gesien, geruik, gevoel en geproe het. Natalie Goldberg se Old Friend From Far Away het heerlike prompts, maar jy kan ook idees van die internet aflaai of selfs een lyntjie uit ‘n gedig gebruik as jou eerste sin. Ek glo ‘n mens gebruik makliker jou authentic stem in jou fiksie as jy eers vir ‘n paar minute iets outobiografies skryf, soos ‘n herrinering.
• Verf, teken of spoeg-en-plak. Ek dink nie dis toeval dat ek ernstig begin skryf het in die jaar wat ek ‘n kreatiwiteitsklas by ‘n kunsterapeut begin loop het nie. Hierdie kursus was proses-gedrewe eerder as produk-gedrewe. Dit het my soveel geleer oor die skryfproses – oor hoe om my innerlike skepper van my innerlike ‘editor’ te skei. Goeie boeke oor proses-gedrewe kuns is No More Secondhand Art deur Peter London en Life, Paint and Passion deur Michelle Cassou en Stewart Cubley. Scrapbooking is goud werd vir ‘n skrywer, glo ek. Mens kan heerlik dink terwyl jy sit en knip en die gevoel van voldoening en voltooiing wat jy kry wanneer jy ‘n blad klaargemaak het, dra oor na jou skryfwerk. Onthou om jou muse die hof te maak – om haar te plesier met vorme van kreatiwiteit wat soos speel voel eerder as werk. Dit inspireer my om selfs net deur ‘n winkel vol scrapbook-papier te loop. Hoewel dit natuurlik ook ‘n geval van noodsaaklikheid kan wees. Ek’s geneig om soveel geld in sulke winkels te spandeer dat ek noodgedwonge moet werk om die gewoonte te onderhou.

Die uitsig van die stoep op Poplar Grove

• Skryf iewers anders. Gaan sit in ‘n koffiewinkel of in die Botaniese Tuine. Skryf met die hand. Of gebruik jou skootrekenaar – sonder die kragprop. Dit sal jou dwing om vinnig en dringend te skryf, wat outomaties die ‘editor’ in jou kop afskakel. Beter nog, gaan op ‘n writer’s retreat – alleen of saam met ander. My gunstelingplek daarvoor is Poplar Grove Farm naby Colesberg in die Karoo. Daar kan ek op die stoep sit en die oopte van die landskap rondom my toelaat om my siel te voed.
Het jy enige tips om te deel? Wat inspireer jou? Asseblief, moenie skaam wees nie. Jou wenk kan vir ‘n medeskrywer die verskil maak tussen ‘n produktiewe en onproduktiewe dag!

My Top 10 Gunsteling Boeke oor Skryf Februarie 11, 2012

1. Writing Down the Bones deur Natalie Goldberg. As jy nie van filosofiese ramblings oor die skryfproses hou nie, bly weg van hierdie een af. Goldberg sit haar Zen-lense op om die skryfproses – die groot liefde van haar lewe, die een waarvoor sy bereid is om alles te gee – te bekyk. Ek het hierdie boek by Kalahari bestel vir R82 en was bitter teleurgesteld toe ek die pakkie oopmaak – ek’t per ongeluk die Pocket Classic bestel. Die volledige boek, maar klein genoeg om in jou palm te pas. Die boekie se grootte was egter ‘n bedekte seën. Vir die volgende jaar het ek dit orals in my handsak saamgedra en daaruit gelees tydens elke vry oomblik. By my kinders se balletklasse en krieketoefening, by geboortes (met my hand op die ma se seer rug en my oog op die woorde), in die kar onder ‘n koelteboom. Dis ‘n moeilike boek om klaar te lees, sien, want dit maak mens so lus om te skryf dat jy kort-kort eers jou oefeningboek gryp. Goldberg is ‘n dissipel van wat sy writing practice noem. ‘n Soort meditasie op papier. Volgens haar kweek dit dissipline en help dit ons om by die vars, oorspronklike skrywer in onsself uit te kom wat nog nie ingeperk is deur moets en moenies nie. Writing practice is eenvoudig. Mens koop ‘n goedkoop oefeningboek (sodat jy vry is om die grootste klomp strooi in die wêreld te skryf) en ‘n ‘vinnige’pen. Die idee is om jou gedagtes te laat vloei, en jou pen mag jou nie terughou nie. Jy’s ook nie veronderstel om jou rekenaar te gebruik nie Goldberg skryf: Writing is physical and is affected by the equipment you use … I have found that when I am writing something emotional, I must write it the first time directly with hand on paper. Handwriting is more connected to the movement of the heart. Sy glo daaraan om ‘n timer te stel wanneer jy skryf. Dit sit jou onderbewuste onder druk om vinniger by die juicy stuff uit te kom. Mens sensor jouself glad nie: jy hou jou hand aan die beweeg sonder om iets uit te krap en sonder om te dink oor wat jy wil skryf. Dis baie soos Julia Cameron se morning pages, maar mens kan dit enige tyd doen, oor enige onderwerp. As jy soek na ‘n manier om jou skryfwerk te verdiep – om meer authentic te wees – is hierdie die boek vir jou. Goldberg se Old Friend From Far Away is ‘n heerlike boek oor memoir. Dit bevat tonne oefeninge om jou aan die onthou te kry. Bestel by: http://www.kalahari.com/books/Writing-Down-the-Bones/632/27993712.aspx
2. Writing Begins with the Breath deur Laraine Herring is ook ‘n boek oor die skryfproses. Herring fokus op hoe om met jou hele self (liggaam, siel en verstand) te skryf sodat jy ‘n dieper bron het om uit te put. Zen filosofie het duidelik ook ‘n groot invloed op haar denke gehad, hoewel sy dit nie eksplisiet erken nie. Bestel by: http://www.kalahari.com/books/Writing-Begins-with-the-Breath/632/30470937.aspx
3. On Writing: A Memoir of the Craft deur Stephen King. Ek het in my hoërskooljare – soos baie ander tieners – deur ‘n Stephen King fase gegaan. Hoewel ek nie mal is oor paranormal elemente nie (as jy die baddie nie kan skiet nie, wil ek nie oor hom lees nie), vrek ek oor my eie adrenalien. En King is darem maar ‘n meester van die genre! On Writing is ‘n onvergeetlike blik in ‘n super-skrywer se lewe. Sy rags-to-riches storie is inspirerend en hy gee uitstekende raad omtrent skryfstyl. Ek so lekker aan die boek gelees dat ek tans weer gereeld een van sy stories optel – paranormal of te not! Bestel by: http://www.kalahari.com/books/On-Writing/632/35317832.aspx
4. Bird by Bird deur Anne Lamott. O, wat ‘n heerlike boek! Is daar enigiets lekkerder as om deur ‘n how-to boek vermaak te word? Lamott se skryfstyl is skreeusnaaks en pynlik eerlik. Enige skrywer kan met haar vreugdes en onsekerhede identifiseer. Bestel by: http://www.kalahari.com/books/Bird-by-Bird/632/386747.aspx
5. See Jane Write: a Girl’s Guide to Writing Chick Lit deur Sarah Mlynowski en Farrin Jacobs. Ek’s mal oor chick lit en sal graag eendag in die genre wil skryf. See Jane Write lees byna net so lekker soos chick lit fiksie. Ek’t dit in een sitting verslind – dit was soos ‘n kuiertjie by my vriendin Hettie se kombuistafel, kompleet met die skatersessies en die skindernuus. Bestel by: http://www.kalahari.com/books/See-Jane-Write/632/29616557.aspx
6. The Everything Guide to Writing a Romance Novel deur Christie Craig en Faye Hughes. Hierdie een was vir my net so goed soos Writing a Romance Novel for Dummies.
7. Heart and Craft deur Valerie Parv. ‘n Versameling essays deur romanse-skrywers oor hoe hulle skryf. ‘n Wonderlike boek om mens te laat besef dat skrywers verskil – dat plotters en pantsers dinge maar verskillend mag doen. Wat ek ook geniet het, is dat die skrywers spesifiek skryf oor die romanse genre waarbinne hulle publiseer. Daar is byvoorbeeld hoofstukke oor mediese romanse, spanningsromanse en paranormal romanse. Hier’s iets vir alle skrywers van romanse – groen of gesout. Bestel by: http://www.kalahari.com/books/Heart-Craft/632/34618085.aspx
8. The Getaway Car: A Practical Memoir about Writing and Life deur Ann Patchett. Hierdie Kindle Single was vir my so waardevol dat ek dit twee maal aandagtig deurgelees het, en toe ‘n roman van Patchett gekoop het. Sy skryf dat die beplan-fase van die skryfproses vir haar die gelukkigste tyd is: This book, of which I have not yet written one word, is a thing of indescribable beauty, unpredictable in its patterns, piercing in its colour, so wild and loyal in its nature that my love for this book and my faith in it as I track its lazy flight is the single perfect joy in my life … When I can’t think of another stall, when putting it off has actually become more painful than doing it, I reach into the air and pluck the butterfly up. I take it from the region of my head and I press it down against my desk, and there, with my own hand, I kill it. It’s not that I want to kill it, but it’s the only way I can get something that is so three-dimensional onto the flat page … Imagine running over a butterfly with an SUV. Everything that was beautiful about this living thing – all the colour, the light and movement, is gone. What I’m left with is the dry husk of my friend, the broken body chipped, dismantled, and poorly resembled. Dead. That’s the book … I never learned how to take the beautiful thing in my imagination and put it on paper without feeling I killed it along the way. I did, however, learn how to weather the death, and I learned to forgive myself for it. Roerend, nè? Bestel op Kindle: http://www.amazon.com/Getaway-Car-Practical-Writing-ebook/dp/B005JEXTBO/ref=sr_1_1?s=digital-text&ie=UTF8&qid=1329135401&sr=1-1
9. No Plot? No Problem! deur Chris Baty gaan oor die skrywer se ervaring van National Novel Writing Month. Elke November besluit skrywers en aspirant-skrywers wêreldwyd om die onmoontlike te probeer doen – om ‘n roman van 50 000 woorde in net 30 dae te skryf. Baty vang die entoesiasme van die deelnemers mee. Hy deel die opgewondendheid van Week 1, die lustelose ontnugtering van Week 2, die onverwagte inspirasie van Week 3, en die triomf van Week 4. Maar hierdie boek is nie net ‘n reisgids vir deelnemers aan NaNoWriMo nie. Dit bevat waardevolle lesse oor hoe om jou muse te bevry van die inner critic en sy/haar skrikbewind. Baty skryf: Writing for quantity, rather than quality, I discovered, had the strange effect of bringing about both … The roar of adrenalin drowned out the self-critical voices that tend to make creative play such work for adults. Bestel op Kindle: http://www.amazon.com/No-Plot-Problem-ebook/dp/B0045OWFE6/ref=sr_1_1?s=digital-text&ie=UTF8&qid=1329135449&sr=1-1
10. Finding your Voice deur Les Edgerton is ‘n lekkerlees boek wat ‘n komplekse en dikwels vae konsep ondersoek. Volgens Edgerton is meeste skrywers se unieke stemme begrawe onder lae kritiek en nabootsing. Dis nie soveel ‘n kwessie van ‘finding your voice’ nie, dis eerder ‘n geval van ‘freeing your voice’. En die outeur gee handige oefeninge wat nuwe en gesoute skrywers sal help om hul persoonlikheid helder op die bladsy te laat skyn. Bestel by Amazon:

http://www.amazon.com/Finding-Your-Voice-Personality-Writing/dp/1582971730/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qid=1329135613&sr=1-1

Skrywers is bibliofiele – ek hoor graag by ander skrywers watter boeke oor die skryfproses julle kan aanbeveel. Kyk gerus ook na die bespreking by: http://skrywerontwikkeling.wordpress.com/boeke-oor-skryf/